Στα έργα επιστημονικής φαντασίας, οι άνθρωποι πολεμάνε τις μηχανές στο όνομα της ελευθερίας και της ατομικότητας, όμως αυτοί οι ανθρωπιστικοί μύθοι είναι από καιρό ξεπερασμένοι, σαν το χορό της βροχής.
Βρισκόμαστε μπροστά στο επόμενο στάδιο της εξέλιξης.
Βρισκόμαστε μπροστά στον ΧΟΜΟ ΝΤΕΟΥΣ.
Μπορεί η νεωτερική εποχή να κατάργησε το Θεό και να έβαλε στη θέση του τον άνθρωπο («πρέπει να σκεφτόμαστε για λογαριασμό μας», «οι ψηφοφόροι ξέρουν καλύτερα», «ο πελάτης έχει πάντα δίκιο», «η ομορφιά είναι υποκειμενική»…), μπορεί τον προηγούμενο αιώνα η ανθρωπότητα να έθεσε υπό έλεγχο το λιμό, τις επιδημίες και τον πόλεμο` σήμερα όμως, που έχει βαλθεί να νικήσει τα γηρατειά και το θάνατο και να βρει το κλειδί της ευτυχίας, νέες θεϊκές δυνάμεις δημιουργίας και καταστροφής παίρνουν τη σκυτάλη. Όσο αποκωδικοποιούμε τη δομή του εγκεφάλου και τον γενετικό μας κώδικα χάρη στη βιοτεχνολογία, την τεχνητή νοημοσύνη και τη επεξεργασία Μεγάλων Δεδομένων, η αυθεντία θα περνάει σε εξωτερικούς αλγόριθμους και οι περισσότεροι άνθρωποι θα γίνονται οικονομικά και πολιτικά ανίσχυροι. Όταν το έξυπνο κινητό μου θα με γνωρίζει καλύτερα απ’ ό,τι εγώ ο ίδιος και ο Μεγάλος Αδελφός θα μπορεί να παίρνει τις καλύτερες αποφάσεις για λογαριασμό μου, οι δημοκρατικές εκλογές, η ελεύθερη αγορά, οι ίδιοι οι άνθρωποι θα είναι εξίσου παρωχημένοι με τα πέτρινα μαχαίρια και τις κασέτες ήχου.
Αν ο 19ος αιώνας, με τη Βιομηχανική Επανάσταση, έφερε την εργατική τάξη, ο 21ος θα δημιουργήσει μια νέα τεράστια τάξη άχρηστων ανθρώπων. Καθώς, μετά από 50.000 χρόνια, ο Χόμο σάπιενς (έμφρων άνθρωπος) θα δώσει τη θέση του στον Χόμο ντέους (άνθρωπο-θεό), ο κόσμος θα αποκτήσει νέους αφέντες και δούλους.
Στο Sapiens, ο Γιούβαλ Νώε Χαράρι μας έδειξε πώς το ανθρώπινο είδος έφτασε να κυριαρχεί στον πλανήτη. Τώρα, στο Homo Deus, με το συνδυασμό επιστήμης, ιστορίας, φιλοσοφίας και πολλών άλλων επιστημονικών κλάδων που τον χαρακτηρίζει, εξετάζει το μέλλον μας παρουσιάζοντας μια εικόνα του αύριο που αρχικά μοιάζει ακατανόητη, αλλά μετά από λίγο γίνεται αναντίρρητη: σύντομα η ανθρωπότητα δεν πρόκειται να χάσει μόνο την κυριαρχία της, μα και το ίδιο το νόημά της.
Τι πρέπει να κάνουμε, λοιπόν; Καταρχήν, μπορούμε να κάνουμε τις επιλογές του σήμερα βλέποντας καθαρά πού μας οδηγούν. Δεν μπορούμε να σταματήσουμε την πορεία της ιστορίας, μπορούμε όμως να επηρεάσουμε την κατεύθυνσή της. Οι προβλέψεις του μέλλοντος θεωρούν συνήθως δεδομένο ότι το αύριο θα μοιάζει κατά βάθος με το σήμερα – θα διαθέτουμε εκπληκτικά νέα τεχνολογικά επιτεύγματα, αλλά οι παλιές ανθρωπιστικές αξίες, όπως η ελευθερία και η ισότητα, θα συνεχίζουν να μας καθοδηγούν. Ο Χαράρι γκρεμίζει αυτές τις υποθέσεις και μας αποκαλύπτει ένα τεράστιο φάσμα εναλλακτικών δυνατοτήτων, με προκλητικά επιχειρήματα σε κάθε σελίδα:
- Μετά από τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια οργανικής ζωής, αρχίζει η εποχή της ανόργανης.
- Τα κύρια προϊόντα της οικονομίας του 21ου αιώνα δεν θα είναι υφάσματα, οχήματα και όπλα, αλλά σώματα, εγκέφαλοι και διάνοιες.
- Οι πιο ισχυρές θρησκείες δεν θα γεννιούνται πια στη Μέση Ανατολή αλλά στη Σίλικον Βάλεϊ.
- Η δημοκρατία και η ελεύθερη αγορά θα καταρρεύσουν όταν η Google και το Facebook θα μας γνωρίζουν καλύτερα απ’ ό,τι γνωρίζουμε τον εαυτό μας
- H εξουσία θα περάσει από τα μεμονωμένα άτομα στους δικτυωμένους αλγόριθμους.
- Οι άνθρωποι δεν θα πολεμήσουν με τις μηχανές· αντίθετα, θα συγχωνευτούν μ’ αυτές.
- Η βιομηχανική επανάσταση δημιούργησε την εργατική τάξη, η επόμενη επανάσταση θα δημιουργήσει την άχρηστη τάξη.
- Το χάσμα ανάμεσα σε κείνους που θα μπουν στον καινούργιο κόσμο και κείνους που θα μείνουν πίσω θα είναι μεγαλύτερο από το χάσμα ανάμεσα στους Σάπιενς και τους Νεάντερταλ.
- Ο τρόπος με τον οποίο μεταχειριζόμαστε τα ζώα δείχνει πώς οι τεχνολογικά αναβαθμισμένοι άνθρωποι θα μεταχειρίζονται εμάς τους υπόλοιπους.
Αυτή είναι η μορφή του καινούργιου κόσμου και το χάσμα ανάμεσα σε εκείνους που θα μπουν σε αυτόν και εκείνους που θα μείνουν πίσω θα είναι μεγαλύτερο από το χάσμα ανάμεσα στις βιομηχανικές αυτοκρατορίες και τις αγροτικές φυλές, μεγαλύτερο ακόμα κι απ’ αυτό ανάμεσα στους σάπιενς και τους Νεάντερταλ.
Ο Yuval Noah Harari γεννήθηκε στην Χάιφα του Ισραήλ το 1976. Έλαβε διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και σήμερα διδάσκει στο Τμήμα Ιστορίας του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ. Ειδικεύεται σε θέματα παγκόσμιας, μεσαιωνικής και στρατιωτικής ιστορίας. Η τρέχουσα έρευνά του επικεντρώνεται σε μακρο-ιστορικά ερωτήματα όπως: Ποια είναι η σχέση μεταξύ ιστορίας και βιολογίας; Ποια είναι η ουσιώδης διαφορά μεταξύ των Homo Sapiens και των άλλων ζώων; Υπάρχει δικαιοσύνη στην ιστορία; Έχει η ιστορία κάποια κατεύθυνση; Έχουν γίνει πιο ευτυχισμένοι οι άνθρωποι με το πέρασμα του χρόνου; Ο Χαράρι διδάσκει επίσης ένα μαζικό ελεύθερο διαδικτυακό μάθημα με τίτλο Μια σύντομη ιστορία της ανθρωπότητας, στο οποίο ήδη από τον πρώτο χρόνο διεξαγωγής του συμμετείχαν περισσότεροι από 80.000 σπουδαστές. Έχει τιμηθεί δύο φορές με το βραβείο Polonsky για Δημιουργικότητα και Πρωτοτυπία (2009 και 2012), καθώς και με το βραβείο Moncado της Εταιρείας Στρατιωτικής Ιστορίας (2011) για τη συναφή αρθρογραφία του. Το βιβλίο του Sapiens. Μια σύντομη ιστορία του ανθρώπου έχει μεταφραστεί σε 30 γλώσσες και έχει γίνει μπεστ-σέλερ σε πολλές χώρες, προκαλώντας το ενδιαφέρον τόσο της ακαδημαϊκής κοινότητας όσο και του μεγάλου κοινού και μετατρέποντας τον Χαράρι σε διασημότητα. Το 2015 ο Mark Zuckerberg, ιδρυτής του Facebook, επέλεξε το βιβλίο για ανάγνωση στη διαδικτυακή λέσχη βιβλίου του, παρουσιάζοντάς το ως «μια μεγάλη ιστορική αφήγηση του ανθρώπινου πολιτισμού». Άλλα έργα του είναι: Renaissance Military Memoirs: War, History and Identity, 1450–1600 (2004), Special Operations in the Age of Chivalry, 1100-1550 (2007), The Ultimate Experience: Battlefield Revelations and the Making of Modern War Culture, 1450-2000 (2008), Sapiens. A Brief History of Humankind (2011), Homo Deus. A Brief History of Tomorrow (2015), 21 Lessons for the 21st Century (2018).
Homo Deus. Μια σύντομη ιστορία του μέλλοντος
Yuval Noah Harari
Homo Deus. Μια σύντομη ιστορία του μέλλοντος
Μετάφραση: Μιχάλης Λαλιώτης
Σχήμα: 24Χ17
Σελίδες: 432
Χρονολογία έκδοσης: Νοέμβριος 2017
Εκδόσεις Αλεξάνδρεια