Όπως στη νεότερη αισθητική συζήτηση γίνεται λόγος για το αντιδράμα και τον αντιήρωα, η Αρνητική διαλεκτική «θα μπορούσε να αποκληθεί αντισύστημα. Με συνεπή λογικά μέσα προσπαθεί, στη θέση της αρχής της ενότητας και της παντοκρατορίας της υπερκείμενης έννοιας, να προβάλει την ιδέα όσων βρίσκονται έξω από τον μαγικό κλοιό μιας τέτοιας ενότητας».
 
Η φιλοσοφία που κάποτε φαινόταν ξεπερασμένη, διατηρείται στη ζωή, επειδή περάσε και χάθηκε η στιγμή της πραγματοποίησής της.
 
Με αυτή την αποστροφή ξεκινάει το magnum opus ενός από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους του 20ού αιώνα, πρωτεργάτη της Κριτικής Θεωρίας, ο οποίος δεν διστάζει εδώ να «φανερώσει τα χαρτιά του»: να υποστηρίξει δηλαδή ότι ακριβώς από την αναβολή της πρακτικής, που οι ίδιες οι κυρίαρχες πρακτικές σήμερα επιβάλλουν, αντλεί η φιλοσοφία το δικαίωμα να στοχάζεται χωρίς να πράττει – κι αυτό όχι βέβαια με ήσυχη τη συνείδησή της, αφού ως διαλεκτική δεν θα μπορούσε να αποφύγει την πραγματικότητα, ούτε να ξεχάσει ότι πρόκειται για την πραγματικότητα ενός κόσμου μετά το Άουσβιτς.
Όπως υποδηλώνει το παράδοξο του τίτλου, ο Αντόρνο θέλει να απαλλάξει τη διαλεκτική από τον καταφατικό χαρακτήρα της σκέψης, τόσο της μεταφυσικής όσο και του θετικισμού‧ να διαλύσει την επίφαση της ταυτότητας που ανάγει το μερικό στο γενικό και το πράγμα στην έννοια. Διατρέχοντας τη δυτική φιλοσοφική παράδοση από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη μέχρι τον Καντ, τον Χέγκελ και τον Χάιντεγγερ, πραγματεύεται με ρηξικέλευθο τρόπο τα πιο κρίσιμα ζητήματά της: είναι και πνεύμα, ουσία, και φαινομενικότητα, υποκείμενο και αντικείμενο, ελευθερία και οργανωμένη κοινωνία, καθαρός και πρακτικός λόγος. Ανοίγει έτσι τον δύσβατο αλλά και γοητευτικό δρόμο που οδηγεί (όπως είπε ο Μπένγιαμιν) μέσα από την παγωμένη έρημο της αφαίρεσης σε συγκεκριμένες φιλοσοφικές σκέψεις.
 
Ο Theodor W. Adorno γεννήθηκε το 1903 στη Φρανκφούρτη. Σπούδασε φιλοσοφία, κοινωνιολογία, ψυχολογία και μουσικολογία στο πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης, απ’ όπου έλαβε το διδακτορικό του. Πηγαίνοντας στη Βιέννη, συνέχισε τις σπουδές του στη μουσική με δασκάλους τον Alban Berg και τον Eduard Steuermann. Έγινε υφηγητής με μια διατριβή για τον Kίρκεγκωρ υπό την επίβλεψη του Paul Tillich. Το 1934, αφού του είχε απαγορευτεί η διδασκαλία, μετανάστευσε στην Αγγλία και άρχισε να διδάσκει στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Το 1938 μετανάστευσε στις ΗΠΑ και εργάστηκε στο Ινστιτούτο Κοινωνικής Έρευνας του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης, του οποίου ήταν άτυπος συνεργάτης από τα τέλη της δεκαετίας του 1920 και το οποίο είχε ήδη μετεγκατασταθεί στη Νέα Υόρκη. Συνεργάστηκε επίσης με τον Paul Lazarsfeld στο Princeton Radio Research Project. Το 1949 επέστρεψε στη Γερμανία και έγινε καθηγητής φιλοσοφίας και κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης. Διηύθυνε το Ινστιτούτο Κοινωνικής Έρευνας, μαζί με τον Μαξ Χορκχάιμερ, τον οποίο διαδέχτηκε αργότερα στη θέση του διευθύνοντα προέδρου. Πέθανε το 1969 από έμφραγμα στην Ελβετία. Έργα του είναι: Kierkegaard. Konstruktion des Ästhetischen (1933), Dialektik der Aufklärung. Philosophische Fragmente (μαζί με τον Max Horkheimer, 1947), Philosophie der neuen Musik (1949), Minima Moralia. Reflexionen aus dem beschädigten Leben (1950), The Authoritarian Personality (μαζί με τους Else Frenkel-Brunswik, Daniel J. Levinson και R. Nevitt Sanford, 1950), Versuch über Wagner (1952), Prismen. Kulturkritik und Gesellschaft (1955), Zur Metakritik der Erkenntnistheorie. Studien über Husserl und die phänomenologischen Antinomien (1956), Dissonanzen. Musik in der verwalteten Welt (1956), Aspekte der Hegelschen Philosophie (1957), Noten zur Literatur I (1958), Klangfiguren. Musikalische Schriften I (1959), Mahler. Eine musikalische Physiognomie (1960), Noten zur Literatur II (1961), Einleitung in die Musiksoziologie. Zwölf theoretische Vorlesungen (1962), Sociologica II. Reden und Vorträge (μαζί με τον Max Horkheimer, 1962), Drei Studien zu Hegel (1963), Eingriffe. Neun kritische Modelle (1963), Der getreue Korrepetitor. Lehrschriften zur musikalischen Praxis (1963), Quasi una fantasia. Musikalische Schriften II (1963), Moments musicaux. Neu gedruckte Aufsätze 1928-1962 (1964), Jargon der Eigentlichkeit. Zur deutschen Ideologie (1964), Noten zur Literatur III (1965), Negative Dialektik (1966), Ohne Leitbild. Parva Aesthetica (1967), Berg. Der Meister des kleinsten Übergangs (1968), Impromptus. Zweite Folge neu gedruckter musikalischer Aufsätze (1968), Sechs kurze Orchesterstücke op. 4 <1929> (1968), Komposition für den Film (μαζί με τον Hanns Eisler, 1969), Stichworte. Kritische Modelle 2 (1969).