Πώς να βάλει κανείς όρια που δομούν σε παιδιά στην ηλικία της αντίδρασης;
Η φοίτηση των νηπίων από την ηλικία των δύο χρόνων αποτελεί προτεραιότητα για το Υπουργείο Παιδείας.
Το παιδί των δύο ή τριών χρόνων βρίσκεται οε μια κρίσιμη περίοδο, στην ηλικία της αντίδρασης. Η λέξη που επανέρχεται συνεχώς, είναι το ΟΧΙ. Στην τάξη μου φοιτούν 25 παιδιά. Πώς να τα οδηγήσω να ενσωματώσουν τους κανόνες που είναι απαραίτητοι για μια ζωή σε κοινωνία; Η οικοδόμηση κανόνων με τα πολύ μικρά παιδιά, στο συμβούλιο της τάξης, βοηθάει την ομάδα αλλά και το κάθε παιδί. Μόνο που οι κανόνες συνοδεύονται από την παραβίαση των κανόνων και επομένως από κυρώσεις. Αλλιώς, σε τι χρησιμεύει να θέτει κανείς όρια αν δεν συμβαίνει τίποτα όταν αυτά παραβιάζονται; Τι κυρώσεις όμως μπορεί να υπάρξουν για τα μικρά; Η απομάκρυνση από την ομάδα αποδεικνύεται αναποτελεσματική όταν τα παιδιά που ενοχλούν είναι πολλά. Η χρήση του εσωτερικού νομίσματος επιτρέπει στα παιδιά να συνειδητοποιήσουν τα όρια.
Το παρόν δοκίμιο ανασυνθέτει αυτή την εμπειρία των τεσσάρων χρόνων με τα νήπια και τα προνήπια. Προκειμένου το συμβούλιο και οι κυρώσεις να αποκτήσουν νόημα στα μάτια των μικρών χρειάστηκε να προσαρμόσω τις τεχνικές Φρενέ και τους θεσμούς της θεσμικής παιδαγωγικής.
Αυτή η εμπειρία, αξιοποιήσιμη για όλο το νηπιαγωγείο, μπορεί να φανεί πολύ χρήσιμη και για το δημοτικό, όπου οι εκπαιδευτικοί είναι καμιά φορά άοπλοι απέναντι σε μαθήτριες και μαθητές «δίχως νόμο».
 
Η Παιδαγωγική ομάδα «το Σκασιαρχείο - Πειραματικοί Ψηλαφισμοί για ένα Σχολείο της Κοινότητας» συγκεντρώνει ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών, εκπαιδευτικούς από τους χώρους της Πρωτοβάθμιας, της Δευτεροβάθμιας και της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Σκοπός της είναι η ανταλλαγή απόψεων, ιδεών και προτάσεων για ένα δημόσιο σχολείο, ελεύθερο, ανοικτό και συνεργατικό, ένα σχολείο - κοινότητα όπου οι τεχνικές του Celestin Freinet, η κριτική και η θεσμική παιδαγωγική βρίσκουν τη θέση τους. Το βιβλίο αυτό αποτελεί το τέταρτο της σειράς «Παιδαγωγική - εφαρμογές» σε σχέση με την Παιδαγωγική Φρενέ και την εφαρμογή της για ένα σχολείο ελεύθερο, ανοικτό και δημοκρατικό. 
 
Πίνακας περιεχομένων
 
1. Εισαγωγή 
2. Η θεσμισμένη συνεργατική τάξη 
                  2.1 Η θεσμική παιδαγωγική 
                                    2.1.1 Ο τρίποδας 
                                                      2.1.1.1 Το σκέλος παραγωγή
                                                      2.1.1.2 Το σκέλος ομάδα 
                                                      2.1.1.3 Το σκέλος ασυνείδητο 
                                    2.1.2 Το ατόμιουμ 
                  2.2 Προς μία πράξη (praxis) 
                                    2.2.1 Η εργασία της επεξεργασίας 
                                    2.2.2 Η μονογραφία: από την πρακτική στην αφήγηση ως παιδαγωγική θεωρία 
3. Διαπίστωση: μέσα στη ζούγκλα 
4. Το παιδί στην ηλικία των 2-3 χρόνων 
                  4.1 Από την αρχή της ευχαρίστησης στην αρχή της πραγματικότητας 
                                    4.1.1 Ένα πλάσμα ενστικτώδες και παρορμητικό 
                                    4.1.2 Θέτουμε όρια για να οικοδομήσουμε τον ψυχισμό 
                  4.2 Η απαγόρευση ή η σημασία του λόγου 
                                    4.2.1 Η χρήση της άρνησης και η ανακάλυψη της αφαίρεσης 
5. Εκπόνηση κανόνων στην τάξη των πολύ μικρών παιδιών – προνηπίων και σχηματισμός ομάδας 
                  5.1 Οι απαρχές του συμβουλίου: από τα έκτακτα συμβούλια στο εβδομαδιαίο συμβούλιο 
                                    5.1.1 Πρώτο συμβούλιο 
                                    5.1.2 Οι επόμενες μέρες 
                                    5.1.3 Δεύτερο συμβούλιο, Τρίτη 25 Σεπτεμβρίου 
                                    5.1.4 Οι επόμενες μέρες