Το μυθιστόρημα Επιστροφή στο Χάρλεμ του Κλοντ ΜακΚέι
θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα
της «Αναγέννησης του Χάρλεμ», του πολιτιστικού,
πνευματικού και πολιτικού κινήματος της μαύρης
κοινότητας στην Αμερική που συνέβαλε τα μέγιστα στον
αυτοκαθορισμό της κουλτούρας και της ταυτότητάς της.
Δημοσιευμένο το 1928, σε μια εποχή έντονων
συγκρούσεων και ακραίου ρατσισμού, το βιβλίο του
ΜακΚέι αντανακλά όλα εκείνα τα στοιχεία της
κοινωνικής κριτικής, της ελευθερίας της καλλιτεχνικής
έκφρασης και της φυλετικής υπερηφάνειας απέναντι στις
προκαταλήψεις που χαρακτηρίζουν τους δημιουργούς
του New Negro Movement.

Ο Τζέικ Μπράουν λιποτακτεί από τον αμερικανικό
στρατό κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου,
όταν, αντί για στρατιώτη, του συμπεριφέρονται ως
σκλάβο. Μετά από μια σειρά άγριων ρατσιστικών
επιθέσεων στο Λονδίνο, όπου έχει καταφύγει, αποφασίζει
να επιστρέψει πίσω στη Νέα Υόρκη και στο αγαπημένο
του Χάρλεμ. Ο Τζέικ θα βιώσει τη σκληρή πραγματικότητα
της μητροπολιτικής μεγαλούπολης και θα περιπλανηθεί
στη φαντασμαγορική νυχτερινή ζωή της. Το πρώτο βράδυ
θα συναντήσει τη Φελίς, μια νεαρή πόρνη που έκτοτε δεν
θα σταματήσει να αναζητά. Δουλεύοντας στην κουζίνα
ενός τρένου, θα γνωρίσει τον Ρέι, έναν σερβιτόρο από την
Αϊτή που αγαπά τις τέχνες και τα γράμματα και
ονειρεύεται να γίνει συγγραφέας.
Ο ΜακΚέι, με μια γλώσσα ωμή, τολμηρή, και με έντονο το
αυτοβιογραφικό στοιχείο, σκιαγραφεί το πορτρέτο της
ζωής των κατώτερων ταξικά μαύρων στις βιομηχανικές
μεγαλουπόλεις των ΗΠΑ αμέσως μετά τον Μεγάλο
Πόλεμο, έναν «ημι-υπόγειο» κόσμο όπου η φτώχεια, η βία
και η εκμετάλλευση κυριαρχούν. Στο φόντο βρίσκεται η
νυχτερινή ζωή των καμπαρέ του Χάρλεμ, πολύχρωμη και
σκληρή, κάτω από τον πυκνό ουρανό της Νέας Υόρκης,
τυλιγμένη με τις αισθησιακές νότες της τζαζ και των
μπλουζ.
Το μυθιστόρημα του ΜακΚέι αποτέλεσε το πρώτο
αφροαμερικανικό μπεστ σέλερ στις ΗΠΑ και απέσπασε το
βραβείο Harmon Gold Award for Literature.