ι είναι αυτό που κάνει τη Θεσσαλονίκη μια τόσο μοναδική πόλη; Νέα και ωστόσο ήδη κλασική, αυτή η μελέτη αναζητεί την απάντηση στα πεντακόσια χρόνια της νεότερης ιστορίας της, κατά τα οποία αναδείχθηκε πρώτα ως οθωμανική και αργότερα ως ελληνική μητρόπολη, ενώ στην ίδια περίοδο ήταν επίσης μια εβραϊκή πόλη.
 
Διάσημος βρετανός ιστορικός ειδικευμένος στην ευρωπαϊκή, βαλκανική και ελληνική ιστορία, ο Μαρκ Μαζάουερ αρχίζει αυτή την ιστορία της Θεσσαλονίκης από την αρχαιότητα, γρήγορα όμως κάνει το άλμα προς το 1430, όταν η βυζαντινή πόλη περιήλθε, επί σουλτάνου Μουράτ Β΄, στην οθωμανική εξουσία. Εκεί παρέμεινε ώς το 1912, οπότε επανήλθε οριστικά στην ελληνική κυριαρχία, με μόνη παρένθεση τα χρόνια της ναζιστικής κατοχής. Αυτό που κάνει την ιστορία της τόσο ξεχωριστή είναι η ποικιλία των θρησκευτικών ομάδων που άνθισαν στο εσωτερικό της. Πρώτοι ήρθαν οι χριστιανοί: με αφετηρία τον μάρτυρα του τρίτου αιώνα Δημήτριο, η Θεσσαλονίκη εξελίχθηκε σε ισχυρό κέντρο της ανατολικής Ορθοδοξίας. Με τη σειρά τους, οι μουσουλμάνοι επέβαλαν το ισλάμ, αντικαθιστώντας τις εκκλησίες με τζαμιά, μέχρι την αποπομπή τους το 1922, στο πλαίσιο της ανταλλαγής πληθυσμών. Ήδη από το τέλος του Μεσαίωνα, η πόλη περιλάμβανε επίσης έναν εβραϊκό πληθυσμό Σεφαραδιτών εξόριστων από τη δυτική Ευρώπη, που την ανέδειξε σταδιακά σε κέντρο όχι μόνο του ανατολικού εμπορίου αλλά και του ιουδαϊκού μυστικισμού και μεσσιανισμού, για να γνωρίσει αργότερα τον εξανδραποδισμό και την εξόντωση στο στρατόπεδο του Aουσβιτς.
Η γενικότερη μετάβαση από έναν κόσμο αυτοκρατοριών σ’ έναν κόσμο εθνικών κρατών αποτυπώνεται στην εμπειρία της πόλης, ενώ τα εναλλασσόμενα ρεύματα εθνοτικής και θρησκευτικής συνύπαρξης και αλληλοσπαραγμού, ευημερίας και καταστροφής, κάνουν προφανή τη σημασία αυτού του ιστορικού παραδείγματος σήμερα. Όμως η πολυεπίπεδη εργασία του Μαζάουερ δεν προσφέρει απλώς κάποια επίκαιρα μαθήματα ιστορίας. Στηριγμένη σε συστηματική αρχειακή έρευνα, πλέκει την πολιτική διαδρομή της πόλης με λεπτομερείς πληροφορίες και ζωντανές εικόνες από την καθημερινή ζωή της, ανασυγκροτώντας έτσι τη συλλογική μνήμη των μεγάλων κοινοτήτων και των άλλων ομάδων και προσώπων που φιλοξένησε στο πέρασμα του χρόνου.
 
Ο Mark Mazower σπούδασε στην Οξφόρδη και στο John Hopkins. Δίδαξε στο Πρίνστον, το Σάσσεξ και το Birckbeck College και σήμερα είναι καθηγητής ιστορίας στο πανεπιστήμιο Columbia. Έργα του είναι:Greece and the Inter-War Economic Crisis (1992, βραβείο Runciman), Inside Hitler’s Greece. The Experience of Occupation, 1941-1944 (1993, βραβείο Fraenkel και Longman), Dark Continent. Europe’s Twentieth Century (1998, βραβεία Bentinck και Acqui), The Balkans. A Short History (2000, βραβείο Wolfson), After the War Over. Reconstructing the Family, Nation and State in Greece, 1943-1960 (επιμ., 2000), Salonica. City of Ghosts (2004, βραβεία Duff Cooper, John Criticos, Runciman, National Jewish Book), Hitler’s Empire. Nazi Rule in Occupied Europe (2008, βραβείο Los Angeles Times), Networks of Power in Modern Greece. Essays in Honour of John Campbell (επιμ., 2008), No Enchanted Palace. The End of Empire and the Ideological Origins of the United Nations (2009), Governing the World. The History of an Idea (2012).