Το ζήτημα του κράτους αποκτά σήμερα ιδιαίτερη σημασία και από θεωρητική και από πρακτική-πολιτική άποψη. Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος επιτάχυνε και όξυνε εξαιρετικά τη διαδικασία μετατροπής του μονοπωλιακού καπιταλισμού σε κρατικομονοπωλιακό καπιταλισμό. Η φοβερή καταπίεση των εργαζόμενων μαζών από το κράτος, που συγχωνεύεται όλο και πιο στενά με τις παντοδύναμες ενώσεις των καπιταλιστών, γίνεται όλο και φοβερότερη. Οι προηγμένες χώρες μετατρέπονται -μιλάμε για τα "μετόπισθεν" τους- σε στρατιωτικά κάτεργα για τους εργάτες.
Οι ανήκουστες φρικαλεότητες και τα δεινά του παρατεταμένου πολέμου κάνουν ανυπόφορη την κατάσταση των μαζών, δυναμώνουν την αγανάκτησή τους. Ολοφάνερα αναπτύσσεται η διεθνής προλεταριακή επανάσταση. Το ζήτημα της στάσης της απέναντι στο κράτος αποκτά πρακτική σημασία.
Τα στοιχεία του οπορτουνισμού, που συσσωρεύτηκαν μέσα στις δεκαετίες μιας σχετικά ειρηνικής εξέλιξης, δημιούργησαν το ρεύμα του σοσιαλσοβινισμού, που κυριαρχεί στα επίσημα σοσιαλιστικά κόμματα όλου του κόσμου. Το ρεύμα αυτό (Πλεχάνοφ, Πότρεσοφ, Μπρεσκόβσκαγια, Ρουμπανόβιτς, μετά, με λιγάκι καλυμμένη μορφή, οι κ.κ. Τσερετέλι, Τσερνόφ και Σία στη Ρωσία, οι Σάιντεμαν, Λέγκιν, Ντάβιντ κ.ά. στη Γερμανία, οι Ρενοντέλ, Γκεντ, Βαντερβέλντε στη Γαλλία και το Βέλγιο, ο Χάιντμαν και οι φαβιανοί στην Αγγλία κλπ., κλπ.), σοσιαλισμός στα λόγια, σοβινισμός στην πράξη, το διακρίνει η πρόστυχη λακεδίστικη προσαρμογή των "ηγετών του σοσιαλισμού" στα συμφέροντα όχι μόνο της "δικής τους" εθνικής αστικής τάξης, αλλά και του "δικού τους" ακριβώς κράτους, γιατί οι περισσότερες από τις λεγόμενες μεγάλες δυνάμεις προ πολλού εκμεταλλεύονται και υποδουλώνουν μια σειρά από μικρές και αδύνατες λαότητες. Και ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος είναι όντως πόλεμος για το μοίρασμα και το ξαναμοίρασμα της λείας αυτού του είδους. Η πάλη για την απαλλαγή των εργαζόμενων μαζών από την επιρροή της αστικής τάξης γενικά, και της ιμπεριαλιστικής αστικής τάξης ειδικά, είναι αδύνατη χωρίς την καταπολέμηση των οπορτουνιστικών προλήψεων για το "κράτος".
Θα εξετάσουμε πρώτα τη διδασκαλία του Μαρξ και του Ένγκελς για το κράτος, αναλύοντας πολύ λεπτομερειακά τις ξεχασμένες ή οπορτουνιστικά διαστρεβλωμένες πλευρές αυτής της διδασκαλίας. Μετά θα καταπιαστούμε ειδικά με τον κύριο εκπρόσωπο αυτών των διαστρεβλώσεων, με τον Καρλ Κάουτσκι, τον πιο γνωστό ηγέτη της Δεύτερης Διεθνούς (1889 - 1914), που χρεοκόπησε τόσο αξιοθρήνητα στη διάρκεια του σημερινού πολέμου. Τέλος, θα βγάλουμε τα βασικά συμπεράσματα από την πείρα των ρωσικών επαναστάσεων του 1905 και ιδιαίτερα του 1917. Όπως φαίνεται, τούτη η τελευταία κλείνει σήμερα (αρχές Αυγούστου 1917) την πρώτη φάση της ανάπτυξής της, όλη όμως αυτή η επανάσταση μπορεί γενικά, να γίνει κατανοητή μόνο σαν ένας κρίκος στην αλυσίδα των σοσιαλιστικών προλεταριακών επαναστάσεων, που προκαλεί ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος. Το ζήτημα της στάσης της σοσιαλιστικής επανάστασης του προλεταριάτου απέναντι στο κράτος αποκτά, έτσι, όχι μόνο πρακτική-πολιτική, αλλά και εντονότατα επίκαιρη σημασία, σαν ζήτημα διαφώτισης των μαζών για το τι πρέπει να κάνουν ώστε να λυτρωθούν στο άμεσο μέλλον από το ζυγό του κεφαλαίου.